Onenigheid in Joodse Raad

De Joodse Raad in Amsterdam (o.l.v. Cohen) en de Joodse Raad in Twente (o.l.v. Menko) waren het oneens over hoe ze met de Duitsers moesten omgaan en of ze moesten onderduiken. Met Edith Cohen-Menko.

Bron: De Oorlog, deel 5 (2 min. 26 sec.)

Media:

  • Onenigheid in Joodse Raad Button Play
    Onenigheid in Joodse Raad
    Onenigheid in Joodse Raad
    De Joodse Raad in Amsterdam (o.l.v. Cohen) en de Joodse Raad in Twente (o.l.v. Menko) waren het oneens over hoe ze met de Duitsers moesten omgaan en of ze moesten onderduiken. Met Edith Cohen-Menko.
    Bron: De Oorlog, deel 5 (2 min. 26 sec.)
    Vooroorlogs joods Enschede Button Play
    Vooroorlogs joods Enschede
    Vooroorlogs joods Enschede
    Joods Enschede had voor de oorlog een mooie nieuwe synagoge (1928) gebouwd, bestond uit ca. 1500 mensen, was vrij hecht, had nauwelijks arbeiders en stond zelfbewust midden in de samenleving.
    Bron: De Oorlog, deel 5 (1 min. 8 sec.)
    Vooroorlogs joods Amsterdam Button Play
    Vooroorlogs joods Amsterdam
    Vooroorlogs joods Amsterdam
    Joods Amsterdam had veel arme ambachtslieden, die nauwelijks gelovig waren en zich aan hadden gesloten bij de arbeidersbeweging, zoals Jules Schelvis en zijn vrouw. 'We wisten nauwelijks dat we Joden waren.'
    Bron: De Oorlog, deel 5 (1 min. 28 sec.)
  • Razzia in Enschede Button Play
    Razzia in Enschede
    Razzia in Enschede
    Na een sabotagedaad van het verzet in de buurt van Enschede worden tientallen Joden in Enschede en Twente opgepakt en afgevoerd, waaronder de vader van Bert Woudstra.
    Bron: De Oorlog, deel 5 (1 min. 10 sec.)
    Razzia in Amsterdam Button Play
    Razzia in Amsterdam
    Razzia in Amsterdam
    In januari 1941 komt WA-man Koot om in Amsterdam bij gevechten tussen (Joodse) knokploegen en de WA. Als vergelding worden 425 Joden bijeen gedreven en met onbekende bestemming weggevoerd.
    Bron: De Oorlog, deel 5 (1 min. 32 sec.)
    Woudstra over Enschede Button Play
    Woudstra over Enschede
    Woudstra over Enschede
    Bert Woudstra vertelt over de damesmodezaak die zijn familie voor de oorlog had en over de joodse mensen in Enschede. Hij kende nauwelijk arbeiders van joodse komaf.
    Bron: De Oorlog, deel 5 (1 min. 12 sec.)

Vergelijking Enschede en Amsterdam

Het is niet in alle opzichten mogelijk de Joodse Raad in Enschede met die in Amsterdam te vergelijken.
De impact van de eerste razzia daar (ongeveer honderd slachtoffers op een Joodse bevolkingsgroep van 1500) was vele malen groter dan die in Amsterdam kan zijn geweest.

Maar het verschil moet ook wel in de persoonslijkheden van de Enschedese Joodse Raad gezocht worden. Sig Menko, de voorzitter in Enschede, was een krachtige, eigenwijze man.

In zijn functie reisde hij geregeld naar Amsterdam voor overleg met de Joodse Raad daar. Menko was verbijsterd toen hij constateerde dat de Joodse Raad van Amsterdam zeer negatief stond tegenover onderduiken.

Dat was voor hem het sein de vergaderingen verder te mijden en zijn eigen plan te trekken. De Joodse Raad van Enschede adviseerde na die eerste razzia in september 1941 iedereen zoveel mogelijk onder te duiken en zich aan deportatie te onttrekken.

Door de intensieve samenwerking met de groep van dominee Overduin en het effectieve optreden van die groep, konden veel Joden uit Enschede en de omgeving de oorlog overleven.


Bronnen:
*Marnix Croes en Peter Tammes, 'Gif laten wij niet voortbestaan. Een onderzoek naar de overlevingskansen van joden in de Nederlandse gemeenten 1940-1945' (2004)
*'Wat toeval leek te zijn maar niet was. De organisatie van de jodenvervolging in Nederland' (Amsterdam, 2001), Henk Flap en Marnix Croes (redactie)

Meer over dit onderwerp